İnsanlık tarihi bir bakıma “acıların tarihidir” değerlendirmesi çok da yabana atılmamalı. Köleci toplumdan günümüze uzanan süreçte, insanoğlunun bütün kazanımları büyük acıların bedeli olarak gelmiştir. Yaşananların belki de en korkuncu yirminci yüzyılın hanesine yazılmalıdır. Milyonlarca insan emperyalizmin doymak bilmez açlığına kurban edilmiştir. Cephelerde ölenlerle, cephe gerisinde kalanların kaderi iç içe geçmiştir. Yaşayanların çektiği acılar, ölümün etkisini içinde eritebilecek boyutlara ulaşmış.

İnsanlık çektiği acılar ve sıkıntılarla olgunlaşır yücelir. İyiye ve güzele giden her yol büyük zorluklarla inşa edilir. Egemenlere karşı kazanımlar bir bağış olarak sunulmamış, dişe diş mücadeleler sonucunda alınmıştır. Bugün dünyanın en gelişmiş toplumları olarak gösterilen ülkeler orta çağ engizisyonunu aşarak Rönesans’a, faşizmi yıkarak da demokrasiye ulaşmıştır. Umulur ki biz de kendimizi aşacak, daha güzel günlere doğru yol alacağız. Nazım Esmer